Najważniejszym celem procesu rehabilitacyjnego po szyciu łąkotki jest kontrola stanu gojenia oraz przywrócenie funkcji kolana. Pamiętajmy, że program powinien dostosowany być indywidualnie, a ramy czasowe są tylko ogólnym zarysem postępowania. Procedury postępowania różnią się w zależności od typu, lokalizacji oraz wielkości uszkodzenia.

Zewnętrzne uszkodzenia ze względu na większe unaczynienie wykazują szybszą tendencje gojenia, podczas gdy wielopostaciowe uszkodzenia zawierające się także w części mniej unaczynionej goją się gorzej. Należy pamiętać także o modyfikacji programu w przypadku wykonania jednoczesnego szycia łąkotki i rekonstrukcji więzadeł.

Przygotowanie do zabiegu

uzyskanie pełnego, symetrycznego zakresu ruchu – szczególnie przeprostu

• uzyskanie maksymalnej możliwej siły mięśniowej

• nauka prawidłowego chodu lub chodzenia o kulach

• ćwiczenia propriocepcji w warunkach bezpiecznych

• stretching mięśni kończyny dolnej

Program po zabiegu 0 – 3 tydzień

  Obecnie coraz więcej programów zakłada opuszczenie szpitala w 1 dobie pooperacyjnej. Jedną z głównych rzeczy, na które należy zwrócić uwagę bezpośrednio po operacji jest zabezpieczenie przeprostu kolana oraz dużego zakresu zgięcia, co chroni łąkotkę i stwarza warunki lepszego gojenia. Umożliwia to specjalna orteza stawu kolanowego. Przez pierwsze 2 tygodnie orteza powinna noszona być także w nocy a przez kolejne 4 tylko w dzień (chyba, że pacjent nie odzyskał pełnego wyprostu). Bezpośrednio po operacji orteza powinna ustawiona być na 0 stopni wyprostu i 90 stopni zgięcia. Należy zaznaczyć, że w pewnych przypadkach można odstąpić od stosowania ortezy w przypadku uszkodzeń zewnętrznych części łąkotki.

Trzy tygodnie bez obciążania operowanej kończyny!!! W tym okresie stosujemy protokół PRICE MM
Protection - Odciążenie
Rest - Odpoczynek
Ice - Lód
Compression - Ucisk
Elevation - Elewacja
Meticiation - Farmakoterapia
Modalities – Fizykoterapia

Kończyna operowana powinna być odciążona za pomocą kul łokciowych, chodzenie i przebywanie w pozycji pionowej powinno trwać maksymalnie 2 godziny w ciągu całego dnia. Większość programów rehabilitacyjnych zakłada częściowe odciążenie kończyny operowanej w przeciągu pierwszych kilku tygodni po zabiegu. Początkowo pacjenci używają dwóch kul łokciowych a w późniejszym etapie jednej. W przypadku uszkodzeń części zewnętrznych na pełne obciążenie pozwala się znacznie szybciej, już po 3 tygodniach. W przypadku uszkodzeń złożonych, wewnętrznych oraz transplantacji na pełne obciążenie pozwalamy nawet po 6-8 tygodniach. Wielkość obciążenia i czas używania kul uzależniona jest nie tylko od rodzaju uszkodzenia, ale także od indywidualnego przebiegu leczenia.

Pacjent powinien przykładać zimny kompres – na operowany staw co 2 godziny na 15 - 20 minut. W przypadku rozległych krwiaków i obrzęków pacjent powinien nosić odpowiednio dobrane i dopasowane rajstopy lub pończochy uciskowe. Kończyna operowana powinna być w ciągu dnia uniesiona tak, aby kolano znajdowało się powyżej biodra a stopa powyżej kolana. W okresie pooperacyjnym pacjent powinien przyjmować przepisane przez lekarza prowadzącego leki. W ramach potrzeb podczas rehabilitacji powinny być stosowane zabiegi fizykoterapii usprawniające i zapewniające optymalizację procesu gojenia się tkanek.

• ruchy bierne do granicy bólu (bez forsowania zgięcia) do pełnego wyprostu(chyba że lekarz operujący zaleci inaczej ze względu na miejsce szycia)

• ruchy samowspomagane i czynne zgięcie i wyprostu w stawie kolanowym

• ćwiczenia m. czworogłowego i mięśni zginaczy stawu kolanowego

• ćwiczenia mięśni przywodzicieli stawu biodrowego

• ćwiczenia mięśni pośladków na piłce

• elektrostymulacja mięśnia

• chłodzenie - 10 minut co 2 godziny

• stretching mięśni: zginaczy stawu kolanowego, przywodzicieli i prostowników biodra, mięśni łydki, mięśni przywodzicieli, mm. biodrowo – lędźwiowych, pasma biodrowo - lędźwiowego

• nauka chodu o kulach z markowaniem obciążania

• fizykoterapia według potrzeb

• propriocepcja w siadzie i leżeniu (wciskanie piłkę w ścianę pod różnymi kątami zgięcia kolana)

• mobilizacja rzepki

• profilaktyka konfliktu w stawie rzepkowo – udowym

• masaż rozluźniający przednią i tylną grupę mięśni uda

Zalecenia domowe:

• utrzymywanie kończyny wyprostowanej lub lekko zgiętej(pozycja przeciwbólowa) i uniesionej powyżej poziomu biodra większość czasu- do granicy bólu - elewacja

• chłodzenie co dwie godziny 10 minut

• napięcia izometryczne mięśnia czworogłowego

• ćwiczenia zakresu ruchomości

• lekki stretching według zaleceń fizjoterapeuty

4 – 6 tydzień

Następnym elementem terapii jest trening propriorecepcji. Należy rozpocząć go tak szybko jak jest to możliwe. Początkowo ćwiczenia wykonuje się z podporem na kulach. W późniejszych etapach terapii ćwiczenia czucia głębokiego przyjmują bardziej dynamiczny charakter, by w końcowym etapie były jak najbardziej zbliżone do sportu, aktywności do jakiej chce powrócić pacjent. Niezwykle ważny jest także trening mięśni, który w prostszej postaci należy rozpocząć już w pierwszej dobie pooperacyjnej. Należy też zwrócić szczególną uwagę na obciążenie oraz zakresy ruchu, w jakim wykonujemy ćwiczenia. Dla przykładu ćwiczenia wykonywane w 7-8 tygodniu po operacji polegające na wykonywaniu przysiadów bez obciążenia czy ćwiczenia z obciążeniem na maszynach powinny ograniczone być do 60 stopni zgięcia w stawie kolanowym, co chroni tylny róg łąkotki.

• kontynuacja ćwiczeń z poprzedniego okresu ze stopniowo zwiększanym obciążeniem (guma rehabilitacyjna, ciężarki)

• nauka chodu ze stopniowym obciążaniem

• ćwiczenia propriocepcji w staniu („suszka”, „beret”, „batut”)

• rower stacjonarny z lekkim obciążeniem jeśli zgięcie powyżej 110̊

• stanie jednonóż na niestabilnym podłożu z wyprostem w stawie kolanowym

• przysiady z kokontrakcją

• wypady na wprost z lekkim ugięciem kolana

• ćwiczenia hamowania na deskorolce

• bieżnia marsz

• wspięcia na palce w wyproście stawów kolanowych

• stanie na zgiętej nodze z kokontrakcją (też z wymachami)

• ćwiczenia na basenie

7 – 12 tydzień

Do programu rehabilitacyjnego wprowadzamy także ćwiczenia wytrzymałościowe, które początkowo można wykonywać na rowerze stacjonarnym. W późniejszym okresie wprowadza się ćwiczenia w wodzie oraz elementy treningu biegowego. W końcowym etapie rehabilitacji należy przeprowadzić testy funkcjonalne, które określą możliwość powrotu do sportu czy aktywności ruchowej. Moment powrotu do sportu jest indywidualny. W przypadku mniejszych, zewnętrznych uszkodzeń a także menisectomii jest krótszy i wynosi 6-12 tygodni. W przypadku szycia łąkotki czas ten jest zazwyczaj kilkakrotnie dłuższy.

• modyfikacja ćwiczeń z poprzedniego okresu-zwiększamy dynamikę jeśli nie ma wysięku w stawie lub bólu podczas wykonywania ćwiczeń statycznie!

• propriocepcja jednonóż z ugiętym kolanem

powyżej 12 tygodnia

• ćwiczenia hamowania i skoki na trampolinie

• trening na siłowni ściśle według zaleceń fizjoterapeuty

• skoki na skakance

• rower (i niektóre inne sporty np. rolki) w terenie

• rehabilitacja specyficzna dla danej dyscypliny

• powrót do sportu